Radicale prostatectomie (open)

Behandeling van prostaatkanker zonder uitzaaiingen.
Behandeling ter genezing.

Het doel van kankerbehandeling is het genezen van de ziekte. Dit is echter niet altijd mogelijk. Zeker wanneer de tumor al uitgezaaid is, zijn de genezingskansen in het algemeen gering. Prostaatkanker maakt hierop geen uitzondering. Indien de kanker beperkt is tot het orgaan waar hij ontstond (in dit geval de prostaat) bestaat er een behoorlijke kans op definitieve genezing. Bij voorkeur moet een kankerbehandeling weinig of geen bijwerkingen hebben, goed verdragen worden en een goede genezingskans bieden.
Juist bij prostaatkanker is het natuurlijk beloop zeer wisselend. Bij sommige mannen is de kanker agressief en kan snel tot uitzaaiingen en de dood leiden. Bij andere mannen heeft het kankerprocessen zeer langzaam beloop, vaak zelfs zodanig dat de patiënt overlijdt zonder klachten te hebben gehad of weet van te hebben gehad van zijn kanker.
Als er geen sprake is van uitzaaiingen en de kanker zich nog alleen in de prostaat bevindt, dan bestaat de mogelijkheid de kanker te genezen, met een lokale behandeling, waarbij we vooral denken aan heelkunde ofwel bestraling. Is prostaatkanker eenmaal uitgezaaid, dan resteert vaak alleen een behandeling om de klachten te verminderen.

Bij heelkunde zullen de volledige prostaatklieren zaadblaasjes worden verwijderd. Dit in tegenstelling tot de 'open prostaatoperatie' bij een goedaardige prostaatvergroting waarbij het centrale klierweefsel van de prostaat wordt verwijderd. Dergelijke totale prostaatverwijdering kan leiden tot impotentie of, gelukkig niet zo vaak, tot urineverlies (incontinentie).

Voor de ingreep

Afhankelijk van uw leeftijds- en gezondheidstoestand en op doktersadvies moet u een aantal preoperatieve onderzoeken ondergaan. Deze onderzoeken zijn gebeurd voor u in het ziekenhuis werd opgenomen. Zoniet, zullen deze onderzoeken alsnog uitgevoerd worden.

Meestal worden de volgende onderzoeken gepland:

• Een bloedafname.
• Een urineonderzoek.
• Een RX van de Thorax: dit zijn röntgenopnames van de longen. Dit duurt ongeveer vijf minuten en is volledig pijnloos.
• Een e.c.g. of elektrocardiogram: dit is een opname van uw hartactiviteit, die ons informatie geeft over het functioneren van uw hartspier. Hierbij worden zuignapjes op uw borstkas geplaatst. Het onderzoek duurt een vijftal minuten en is volledig pijnloos.

Als u de avond vóór de operatie wordt opgenomen, zal de anesthesist (de arts die zorgt voor de verdoving tijdens de operatie) u een bezoekje brengen, tenzij dit reeds vooraf gebeurde op de preoperatieve raadpleging anesthesie.

Voorbereiding voor de operatie

Voor de operatie kan plaatsvinden moet u voorbereid worden:

• Omdat u verdoving krijgt, moet u nuchter blijven vanaf middernacht. Nuchter blijven betekent niet eten, niet drinken en niet roken.
• De operatiestreek wordt geschoren.
• U vult een controlelijst met specifieke informatie over uw medische voorgeschiedenis in, met onder andere een exacte beschrijving van de geneesmiddelen die u neemt en uw medische voorgeschiedenis.

De ochtend voor de ingreep

Vlak vóór het vertrek naar de operatiekamer zal u gevraagd worden:

• te wateren;
• juwelen, piercings, bril, lenzen, gehoorapparaat, tandprothese enzovoort te verwijderen;
• een operatiehemd en speciale kousen aan te trekken (deze kousen dienen ter preventie van bloedklontervorming);
• u krijgt een kalmerend geneesmiddel, als voorbereiding op de verdoving, en men brengt u naar de operatiezaal.

De ingreep

Als de tumor alleen in de prostaat zit worden eerst de omliggende lymfeklieren verwijderd en tijdens een operatie door de patholoog onderzocht. Als blijkt dat er geen uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren kan de prostaat verwijderd worden. Bij een PSA kleiner dan 10 is de kans op lymfklieruitzaaiingen erg klein en wordt er vaak geen lymfklierverwijdering meer gedaan. Deze operatie (radicale prostatectomie) wordt vooral uitgevoerd bij mannen tot ca. 70 jaar, als zij tenminste een goede conditie hebben.
Bij de radicale prostatectomie worden de aderen die uitgebreid op de voorkant van de prostaat gelegen zijn afgebonden waarna de prostaat losgemaakt wordt van de bekkenbodem. De plasbuis vlak voor de prostaat wordt doorgeknipt en de prostaat wordt losgemaakt van de blaas nadat de beide zaadleiders doorgeknipt zijn en de zaadblaasjes uit het omliggende weefsel onder de blaas zijn vrij gelegd. Tenslotte wordt de plasbuis gehecht aan de blaasuitgang. Bij het losmaken van de prostaat uit de bekkenbodem wordt geprobeerd de zenuwstreng die aan de linker en rechter achterkant van de prostaat loopt, te sparen (een zenuwsparende operatie). Deze zenuwen zorgen voor de erectie. Deze zenuwstreng is niet altijd goed zichtbaar.
Wanneer de prostaatkanker aan één kant in de prostaat zit, zal daar vaak de zenuw worden meeverwijderd terwijl aan de andere kant zenuwsparend gewerkt zal worden. In principe is 1 zenuw voldoende voor een erectie. Als de tumor uitgebreid is, is het vaak onvermijdelijk dat u door de operatie impotent raakt omdat deze zenuwen beschadigd raken. Ook kunnen tijdelijke problemen met plassen en bloed in de urine voorkomen na de operatie. Er bestaat helaas ook een kans dat iemand na de operatie blijvend zijn urine niet meer kan ophouden en dus incontinent wordt.

Na de ingreep

Na de ingreep behoudt u een infuusleiding in de arm, om vocht en (pijn)medicatie toe te dienen. Een blaassonde blijft ter plaatse om de urineafvloei en eventuele blaasspoeling toe te laten. Een bloederige urine is normaal.

De eerste uren na de verdoving blijft u in bed. Bij een epidurale verdoving (via een ruggenprik) moet u minstens zes uren in bed blijven. U mag bij een volledige verdoving en een spinale verdoving, pas 's avonds drinken. De volgende dag mag u opnieuw normaal eten.

Uw thuismedicatie mag u na de operatie verder nemen, behalve eventuele bloedverdunners. Deze moeten trouwens minstens een week vooraf aan de ingreep gestopt worden.

Verder verloop

Het infuus en de blaassonde worden verwijderd op advies van de geneesheer. Na het verwijderen van de blaassonde, is het belangrijk dat u voldoende drinkt, minstens 1,5 liter water per dag. Na het verwijderen van de blaassonde krijgt u een antisepticum (geneesmiddel om de urine te ontsmetten) toegediend. Dit geneesmiddel moet u thuis verder innemen, volgens voorschrift.

Totale opnameduur

De opnameduur wordt bepaald volgens type ingreep en postoperatieve recuperatie.

Herstel na prostaatoperatie

1. Drinken
   De volledige genezing duurt 4 tot 6 weken. In die tijd moet u veel drinken om de blaas goed te spoelen. Maar drink matig na het avondeten, anders moet u er ’s nachts te vaak uit.
2. Bloedverlies
   Gedurende de eerste weken na een prostaatoperatie kan de korst loslaten die zich in de prostaatholte heeft gevormd. Dit kan aanleiding geven tot bloedverlies. Meestal stopt dit na een korte periode van bedrust en veel drinken. Als het bloedverlies niet stopt of erger wordt, contacteer dan de uroloog.
3. Plassen
   Een 6 tot 8 weken na de operatie zal het urineren gemakkelijker gaan en zal u minder vaak moeten plassen. De urinestraal zal voller en krachtiger zijn. Houd er rekening mee dat het eventueel enkele maanden kan duren voordat uw blaas weer helemaal normaal functioneert. Hoe langer de problemen voor de operatie hebben geduurd, des te langer duurt het vooraleer de situatie weer normaal is.
4. Wat doet u best niet?
   De eerste 6 weken na de operatie mag u:
   • geen autoritten maken die langer dan 30 minuten duren
   • geen zware dingen tillen
   • niet te veel trappen lopen
   • geen alcohol en bier drinken
   • niet fietsen (ook niet met hometrainer, bromfiets,…)

Opvolging

Nadat een behandeling gestart is zal de uroloog u blijven controleren. Tijdens deze controles zal u worden gevraagd naar het plassen en naar eventuele pijn in de botten. Ook wordt er bloed afgenomen als controle op de behandeling (de PSA-bepaling).